1- بين اصحاح 1 : 17، اصحاح 3 : 1 ففى الاول ان يهورام ملك فى السنه الثانيه ليهورام بن يهوشافاط، وفى الثانى انه ملك فى السنه الثامنه عشره ليهوشافاط. فنجيب : ان الاول يقصد به اى لمده ملكه مع ابيه لان خبر تملكه رسميا لم يرد الا بعد ذلك بمده فى (2 مل اصحاح 8 : 16) وملك وهو ابن 32 سنه. اما تسميه يهورام فى اصحاح 8 فسببه تغيير اسمه.
2- وبين اصحاح 8 : 26، 2 اى 22 :2 ففى الاول ان اخزيا كان ابن 22 سنه حين ملك وفى الثانى انه كان ابن 42 سنه. فنجيب : من المحال ان يكون عمره 42 سنه لان اباه مات وهو ابن 40 سنه فيكون عمره 22 سنه فقط. فكاتب سفر أخبار الايام حسب الوقت منذ بدايه حكم بيت عمرى وهو كان منه بواسطه امه.
3- وبين اصحاح 9 : 1 – 10، هو 1 : 4 ففى الاول ان الله امر ياهو ان يبيد بيت آخاب، وفى الثانى انه ينتقم منه على ذلك. فنجيب : سبق وضحنا ان الله لا ينظرالىالاعمال بلالىالنيات فان ياهو بحسب نيته لم يكن غيورا على اتمام كلام الرب بل دفع بميلالىالانتقام فضلا عن انه ضل عن الله وعبد الاوثان (2 مل 10 : 29 – 31).
4- وبين اصحاح 10 : 35، اصحاح 14 : 1 ففى الاول قيل يهواحاز وفى الثانى يواحاز. فنجيب : انها قرات فى بعض النسخ يهواحاز والملوك كانت تغير اسماؤهم احيانا. فنبوخذنصر لما ملك متنيا غير اسمه الىصدقيا (2 مل 24 : 17) وملك مصر دعا الياقيم يهوياقيم (2 اى 36 : 1) ودعى احاز ايضا عزريا (2 اى 22 : 6) فمن هذا نعلم ان تغيير الاسماء وان تسميه الشخص الواحد بجمله اسماء امر مالوف. ودعى يهواحاز اخزيا (2 اى 21 : 17 و 22 :1و 8 و9) وذلك لان الاسماء كثيرا ما تتغير كان يرتقى الانسانالىعرش الملك او غير ذلك.
5- وبين اصحاح 14 : 21، 2 اى 26 : 1 ففى الاول قيل عزريا وفى الثانى عزيا. فنجيب : لا خلاف بين الاسمين اذ معنى الاول السامع لله والثانى قوه الله فالاسمان قريبان فى اللفظ والمعنى.
6- وبين اصحاح 15 : 30، عد 33 ففى الاول ان يوثام ملك عشرين سنه وفى الثانى انها 16 – فنجيب لا ريب انه ملك 4 سنوات مع عزيا اذ كان ابرص بدليل ما جاء عن عزيا فى عدد 5 (وضرب الرب الملك فكان ابرص الى يوم وفاته واقام فى بيت المرض وكان يوثام ابن الملك على البيت يحكم على شعب الارض).
7- وبين اصحاح 16 : 1،2 اى 28 : 19 وبين 1 مل 22 : 41 وبين 2 اى 21 : 2 ففى الاول ان آحاز ويهوشافاط كانا ملكى يهوذا وفى الثانى ملكى اسرائيل. فنجيب : انه لما انقسمت مملكه اسرائيل الى قسمين دعيت العشره الاسباط مملكه اسرائيل وسبط يهوذا وبنيامين مملكه يهوذا الا ان كل يهودى كان يلقب بالاسرائيلى فلو قيل عن ملك اسرائيل لما اعتبر ذلك خطا لانه يحكم جزءا من الامه المدعوه اسرائيليه.
8- وبين اصحاح 16 : 2، 18 : 1و2 ففى الاول ذكر ان (آحاز كان ابن عشرين سنه حين ملك وملك سته عشره سنه فى اورشليم) وفى الثانى (وفى السنه الثالثه لهوشع بن ايله ملك اسرائيل ملك حزقيا بن آحاز ملك يهوذا. كان ابن 25 سنه حين ملك وملك 29 سنه فى اورشليم) فكان اباه ولده وهو ابن 11 سنه. فنجيب : يؤخذ من النص الثانى ان حزقيا ملك فى السنه الثالثه من حكم هوشع وكان حكم هوشع فى السنه الثانيه عشره من حكم آحاز كما ذكر فى اصحاح 17 : 1 فمحق ان حزقيا حكم فى السنه الرابعه عشره من حكم آحاز واله وعمره 22 سنه او 23 سنه وحكم سنتين او ثلاثه فى حياه والده حتى صار له يوم تولى الحكم 25 سنه. وبما ان القدماء كانوا يراعون السنه التى يحسبون منها المده سواء كانت قد انتهت او ابتدئت منها فيكون عمر آحاز لما ابتدا ان يحكم 21 سنه وقضى 17 سنه ملكا. وربما يكون حزقيا دخل فى السنه الخامسه والعشرين من حكمه وعليه يكون عمر والده آحاز لما ولده 14 سنه والزواج الباكر عادى فى الشرق.
9- وبين اصحاح 18 : 10، اش 7 : 8 ففى الاول ان ملك اشور تسلط على افرايم فى السنه السادسه لملك حزقيا بن احاز وفى الثانى تنبا اشعياء لاحاز ابو حزقيا قائلا (فى مده خمس وستين سنه ينكسر افرايم) فبحسب الاول انكسر افرايم قبل تمام نبوه الثانى فنجيب : ذكر فى (2 مل 15 : 19) ان ثغلث فلاسر ملك اشور حارب ملك اسرائيل وقتل وسبى كثيرين وهذا يعتبر السبى الاول بعد تنبؤ اشعياء بسنه او سنتين. ثم بعد 20 سنه لنطق اشعياء بنبوته جاء شلمناصر ملك اشور واخذ فى الفتك وسبى ملك اسرائيل ورجال مملكته كما جاء فى (2 مل 17 : 1 – 6 و8 : 19 - 12) وهذا هو السبى الثانى. ولكن تمام نبوه اشعياء كان فى السبى الثالث فى ايام اسرحدون ملك اشور الذى ازال مملكه اسرائيل من الوجود واتى بالاجانبالىالسامره واستعمرها وسبى منسى ملك يهوذا فى سنه 21 لملكه وكان ذلك بعد نطق اشعياء بنبوته بخمس وستين سنه. راجع (عز 4 : 2 و3 و10 و2 مل 17 : 24 و2 اى 33 : 11).
10- بين اصحاح 24 : 8، 2 اى 36 : 9 ففى الاول قيل ان يهوياكين ملك وهو ابن 18 سنه وفى الثانى انه كان ابن 8 سنين فنجيب ان بعض الملوك كثيرا ما يعتريهم ضعف او يحبون تمرين اولادهم على الحكم فى حياتهم فيشركونهم معهم فى الحكم ففى القول الاول ذكر عمره لما ابتدا ان يحكم رسميا وفى الثانى ذكره حين ملك مع ابيه.
11- بين اصحاح 24 : 14، ار 52 : 28 ففى الاول يذكر ان نبوخذنصر سبى كل اورشليم وكل الرؤساء وجميع جبابره الباس 10000 وجميع اصحاب الباس 7000 والصناع والاقيان 1000 وفى الثانى ان نبوخذ نصر سبى فى السنه السابعه 3023 وفى الثامنه عشر 832 وفى الثالثه والعشرين سبى نبوزرادان رئيس الشرط 745 فتكون جملتهم 4600 فنجيب بحسب الاول لقد تقدم هذا السبى غيره فسبى اسرائيل قبل سبى يهوذا بنحو 135 سنه (2 مل 18 : 9) وحدث سبى ثان فى ايام يهوياقيم وكان بين المسبيين فيه دانيال النبى والثلاثه فتيه (2 مل 24 : 2 ودا 1 : 6) فى السنه الاول ى لنبوخذنصر، والسبى الثالث فى زمن يهوياكين فى السشنه الثامنه لنبوخذنصر (مل 24 : 12) والرابع فى زمن صدقيا فى السنه التاسعه لنبوخذنصر. ولكن بحسب الثانى يذكر سبى اخر فى السنه الثالثه والعشرون لملك بابل لم يذكره الاول لعدم اهميته فى نظره. فالخلاف بين الاول والثانى فى عدد المسبيين وعدد السنين فى ما يتخصص بالسبى الثالث والرابع نشامن ان الثانى نظرالىفتنتين قمعهما نبوخذنصر : الاول ى حدثت قبل السبى الثالث والثانيه قبل السبى الرابع. يدل على ذلك اختلاف الزمن بين الاول والثانى ف الاول قال ان السبى الثالث حدث فى الثامنه والثانى قال فى السابعه. و الاول قال ان السبى الرابع حدث فى السنه التاسعه عشره والثانى قال فى الثامنه عشر، ثم لا يبعد ان عائلات اسرائيليه كثيره اثرت الهرب والاندماج فى سبطى يهوذا للتخلص من السبى الاول الا انها لم تستطع النجاه فى السبيات الاخرى. ف الاول ذكر جميع المسبيين من كافه الاسباط بينما الثانى اكتفى بذكر الاعيان بدليل قوله عن كل فرقه مسبيه انها (من اليهود).
المتنيح القس منسى يوحنا
عن كتاب حل مشاكل الكتاب المقدس